Voor ons als baasjes is het super fijn dat de meeste katten uit zichzelf op de kattenbak gaan. Zelfs zonder dat we ze dat echt aan moet leren. Oke, een kitten moet je misschien een beetje helpen, maar verder doen ze het redelijk uit zichzelf. Toch zijn er gevallen waarin katten (ineens) de kattenbak niet meer gebruiken. Waarom gebruikt mijn kat de kattenbak niet? Hoe komt dat en hoe kan je het verhelpen? Wij geven je een aantal tips! Maar eerst nog even snel iets over waarom katten de bak wél gebruiken.
Waarom gebruiken katten kattenbakken wel?
Eigenlijk is het antwoord heel erg simpel: instinct!
Als iemand je een klap in je gezicht geeft, blijf je niet staan zonder te reageren. Je zult proberen de stoot te blokkeren, je hoofd te bewegen of op zijn minst terug te deinzen. Dit is instinct.
Alle dieren hebben instinctief gedrag en dat geldt ook voor jouw gedomesticeerde kat. Ooit leefden de voorouders van onze katten met succes op zichzelf in het wild. Ze konden zich verbergen voor roofdieren, prooien vangen en voedsel vinden om te leven en zich voort te planten. En het zal je misschien verbazen te horen dat de simpele handeling van het gebruik van een kattenbak eigenlijk – ja, je raadt het al – instinctief is. Maar waarom dan?
Katten willen hun sporen uitwissen
Om te voorkomen dat ze door roofdieren werden opgegeten of aangevallen, moesten voorouderlijke katten hun sporen verbergen. Degenen die een betere conditie hadden, of die meer kans hadden om te overleven en zich voort te planten, wisten dat ze hun uitwerpselen moesten verbergen om hun geur te maskeren. De slimmere katten werden aangetrokken door zacht vuil of zand, omdat hun korrelige consistentie het gemakkelijker maakte om hun uitwerpselen te begraven. Dit is de reden waarom katten zich van nature aangetrokken voelen tot kattenbakvulling en weten wat ze moeten doen als ze het eenmaal onder hun poten voelen.
Onderzoek toont aan dat in een groep wilde katten de dominante kat zijn uitwerpselen onbedekt laat om zijn territorium af te bakenen. De ondergeschikte katten bedekken dan hun uitwerpselen als een daad van onderwerping. Dit kan de reden zijn waarom, in een huishouden met meerdere katten, de dominante kat zijn uitwerpselen onbegraven in de kattenbak kan achterlaten.
Zelfs kittens weten dat ze de kattenbak moeten gebruiken
Ook voor kittens is het hun instinct dat hen aanspoort om hun uitwerpselen in een zanderige plek te begraven. Het is zelfs zo instinctief dat moederkatten hun kittens zelden hoeven te leren hoe ze een kattenbak moeten gebruiken. Als ze ongeveer vier weken oud zijn, beginnen kittens hun werk in het zand te doen zonder hun moeder ooit te zien doen. Zolang je de schone kattenbak op een open, vertrouwde plek neerzet, leert jouw kitten de bak te gebruiken met weinig tot geen instructies.
Dat neemt niet weg dat je kittens soms nog een beetje moet helpen. Bijvoorbeeld als je een nieuwe kitten in huis hebt gehaald en deze nog niet helemaal zindelijk is. Help de kitten de kattenbak vinden door deze dichtbij te plaatsen, en de kitten af en toe op het grind te zetten.
Waarom gebruikt mijn kat de kattenbak niet?
En dan nu de belangrijkere vraag: waarom gebruikt mijn kat de kattenbak niet? Dit kan natuurlijk een probleem zijn in je huishouden.
Katten stoppen om verschillende redenen met het gebruik van hun kattenbak. Bijvoorbeeld door problemen met de bak of de vulling en ontevredenheid over de plaatsing of het aantal bakken. Of veranderingen in de omgeving binnen of buiten het huis en niet-gediagnosticeerde medische aandoeningen. Het kan zijn dat je even goed moet onderzoeken wat er aan de hand is, of wat je kat je probeert te vertellen dat er mis is. Gelukkig zijn de meeste problemen eenvoudig te verhelpen!
Probeer in gedachten te houden dat katten niet buiten hun kattenbak poepen om jou doelbewust te irriteren. Straffen zal het gedrag niet stoppen. Katten begrijpen straf namelijk niet. Aangezien de meeste gevallen van kattenbakvermijding stressgerelateerd zijn, verhoogt straf alleen de stress (voor jou en je kat) en dat maakt het moeilijker om de echte oorzaak te achterhalen.
Gezondheidsproblemen bij katten uitsluiten
De eerste stap is om te beoordelen of je je kat naar een dierenarts moet brengen voor een grondig lichamelijk onderzoek. Verschillende medische aandoeningen kunnen ertoe leiden dat een kat de kattenbak niet gebruikt, dus je wilt deze uitsluiten voordat je naar andere mogelijke oorzaken kijkt. Het goede nieuws is dat de meeste medische aandoeningen die het niet gebruiken van de kattenbak veroorzaken, gemakkelijk en goedkoop kunnen worden verholpen. Enkele tekenen dat jouw kat misschien dringend een dierenartsbezoek nodig heeft, zijn moeite met plassen, overmatig likken aan zijn/haar genitaliën en bloed in de urine.
Ook belangrijk om rekening mee te houden: zijn al jouw katten gesteriliseerd of gecastreerd? Katten die niet gecastreerd zijn, zullen eerder plassen buiten hun bakken.
Verwijderde nagels kunnen een oorzaak zijn
Het is niet ongebruikelijk om kattenbak- en andere gedragsproblemen te zien bij katten waarvan de nagels zijn verwijderd. Katten die van hun nagels zijn beroofd, kunnen een afkeer van de kattenbak ontwikkelen omdat hun poten gevoelig of pijnlijk blijven door de operatie, dus vermijden ze te krabben in hun kattenbak en kunnen ze in plaats daarvan in het huis beginnen te poepen. In dit geval zou je naar een zachtere optie kunnen zoeken voor in de kattenbak, in plaats van grind: bijvoorbeeld versnipperd papier of een soort houtzaagsel.
Waarom katten de kattenbak niet gebruiken
Heeft jouw kat geen medische reden om de kattenbak niet te gebruiken? Dan moet je onderzoeken wat de reden kan zijn dat jouw kat zijn bak niet gebruikt. Dit ligt meestal aan de bak zelf. Hier zijn enkele veelvoorkomende redenen waarom een kat de kattenbak zou kunnen vermijden:
- De kattenbak is niet schoon
- Er zijn niet genoeg kattenbakken
- De kat houdt niet van het soort kattenbakvulling
- De kat houdt niet van het soort kattenbak
- De locatie vindt de kat niet prettig
Aantal kattenbakken
Er moet één kattenbak zijn voor elke kat in huis, plus één extra (meer als je veel katten hebt). Sommige katten plassen liever in de ene bak en poepen in een andere, dus soms helpt het om meer dan één bak per kat toe te voegen.
Voorkeuren voor kattenbakvulling
Als je recentelijk van merk of type kattenbakvulling bent veranderd, kan dat het probleem zijn. Veel katten hebben specifieke voorkeuren voor kattenbakvulling. Katten hebben gevoelige neuzen en zijn niet dol op chemische of parfumgeuren. Studies hebben aangetoond dat het meest aansprekende type strooisel voor de meeste katten ongeparfumeerd klonterend strooisel is dat de consistentie heeft van fijn zand. Het is echter het beste om verschillende soorten te kopen en ze naast elkaar aan te bieden om je kat te laten kiezen. Als je moet overstappen op een ander type vulling, doe dit dan geleidelijk door elke keer dat je de kattenbak verschoont een beetje meer van het nieuwe product en minder van het oude product toe te voegen, zodat de kat rustig kan wennen.
Voorkeuren voor soort kattenbakken
Sommige kattenbakken zijn simpelweg te klein voor volwassen katten. Jouw kat moet zich wel een beetje kunnen bewegen en ruimte hebben om zijn uitwerpselen te begraven. Sommige katten houden niet van afgedekte kattenbakken. Deze kunnen te benauwend aanvoelen voor een gestreste kat, dus probeer de overdekking te verwijderen. Het kan ook aan het materiaal van de bak liggen. Plastic kattenbakken zijn handig voor ons omdat ze gemakkelijk schoon te maken zijn, maar sommige katten houden er niet van.
Locatie kattenbak
Katten zijn gewoontedieren, dus verplaats de kattenbak niet plotseling. Als je een bak moet verplaatsen, doe dit dan geleidelijk (in extreme gevallen slechts enkele centimeters per dag) om je kat de tijd te geven zich aan te passen.
Plaats de dozen op rustige plekken die een beetje privacy bieden, weg van de eet- en drinkplekken van je kat. Vermijd plekken met veel loopverkeer of lawaaierige ruimtes zoals wasruimtes. Mogelijk moet je het gebied van de kattenbak afsluiten met hekjes of huisdierluiken om ongewenste indringers zoals mensen (vooral kinderen) of andere dieren te voorkomen.
Plaats geen kattenbakken in de hoek van een kast of op een krappe plek, zoals tussen het toilet en de badkuip. Je kat kan het gevoel hebben dat er geen ontsnappingsroute is vanuit zo’n kwetsbare positie. Probeer een aantal bakken op verschillende locaties. Dan kun je gemakkelijk testen voor welke plek jouw kat een voorkeur heeft.
Een schone bak
Omdat katten erg kieskeurig zijn, wil je de kattenbakken zo schoon mogelijk houden om het gebruik ervan aan te moedigen. Sommige katten gebruiken een bak maar één keer voordat deze moet worden schoongemaakt, dus het is belangrijk om regelmatig te scheppen, vooral in een huis met meerdere katten.
Schrob de dozen minstens één keer per week uit met milde, geurarme zeep. Gebruik geen bleekmiddel of producten op basis van ammoniak; in plaats daarvan, week de bak in verdund azijnwater wanneer nodig om de geur te verwijderen.
Hoe krijg ik mijn kat terug op de kattenbak?
Als jouw kat er gewoon de voorkeur aan geeft om naar andere delen van het huis te “gaan”, zijn er dingen die je kunt doen om hem terug te sturen naar de kattenbak. Zet om te beginnen een of meer kattenbakken neer die erg aantrekkelijk en gemakkelijk toegankelijk zijn. Reinig het gebied waar de kat zijn behoefte heeft gedaan buiten de bak grondig om de geur te verwijderen, zodat je kat niet in de verleiding komt om dezelfde plek opnieuw te gebruiken. Blokkeer vervolgens het gebied of plaats daar iets dat als afschrikmiddel dient. Katten gaan meestal niet naar de toilet waar er voedsel is, dus probeer een kom met een paar favoriete lekkernijen op het schoongemaakte tapijt of de vloer te plaatsen.
Je kunt de ongewenste toiletplekken ook zo onaantrekkelijk mogelijk maken door ze af te dekken met aluminiumfolie of plasticfolie. Katten lopen daar namelijk niet graag overheen. Heeft dit succes? Bouw het weghalen dan geleidelijk af.
Een andere optie om te overwegen: installeer een kattenbak buiten, in de tuin of op het balkon.
Werken al deze tips niet?
Overweeg dan het probleem (nogmaals) met je dierenarts te bespreken of een kattengedragstherapeut in te schakelen. Succes!
